Ochrona przeciwsłoneczna – chroń skórę przed promieniowaniem UV najlepszymi kremami SPF

2024-04-19

Produkty z filtrami przeciwsłonecznymi mają na swoich opakowaniach mnóstwo oznaczeń. Nie każdy potrafi je rozszyfrować, bo to naprawdę skomplikowany szyfr np.: SPF, UVA, UVB. UVC, IR, HEV, PPD, UVAPF, PA… OMG?! Ten krótki przewodnik pokaże Wam jednak co jest najistotniejsze, jakich wiadomości szukać i na co zwrócić uwagę! Zacznijmy jednak od początku.

Czym jest promieniowanie ultrafioletowe (UV)?

Promieniowanie słoneczne tzw. UV od ang. ultraviolet (ultrafioletowe, nadfioletowe) to promieniowanie elektromagnetyczne wysyłane przez słońce. W odróżnieniu od światła widzialnego (dzięki któremu rozróżniamy dzień i noc), promieniowanie UV jest dla naszego wzroku niewidoczne. Promieniowanie UV z uwagi na jego cechy fizyczne dzielimy na UVA, UVB i UVC.

Promieniowanie UVA To niemal 95% promieniowania ultrafioletowego docierającego ze słońca przedostaje się najgłębiej do skóry, dlatego też jest odpowiedzialne za przedwczesne starzenie skóry. Możesz literę A zapamiętać jako skrót od “Aging”, czyli starzenia się skóry.

Promieniowanie UVB To niemal 5% promieniowania docierającego do nas, jest odpowiedzialne m.in. za poparzenia słoneczne. Możesz literę B zapamiętać jako skrót od “Burn”, czyli poparzeń skórnych! To właśnie UVB jest odpowiedzialne za powstawanie poparzeń posłonecznych.

Promieniowanie UVC Praktycznie nie dociera do powierzchni Ziemi i nie ma wpływu na naszą skórę. Spotyka się je czasem w rozwiązaniach przemysłowych, stosowane zgodnie z przeznaczeniem nie stanowi zagrożenia, jednak, gdy jest wykorzystywane bez zabezpieczeń jest dużym zagrożeniem dla naszej skóry i oczu.

Podsumowując, promieniowanie ultrafioletowe oferuje piękną opaleniznę, ale gdy jest go za dużo ma też przykre, a nawet poważne konsekwencje, ponieważ w nadmiarze jest czynnikiem rakotwórczym, mutagennym i genotoksycznym, powoduje uszkodzenie naskórka i jego nadmierne rogowacenie, stany zapalne a głębiej sieciowanie białek podporowych i uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, przyczyniając się do reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych. Jego skumulowany wpływ na kondycję naszej skóry określa się mianem fotostarzenia.

Co oznacza skrót “SPF”?

Obecny stan nauki wskazuje, że przed promieniowaniem słonecznym należy się chronić! Jak to robić? Potocznie, kupujemy w tym celu „SPFy”, smarujemy się „SPFami”, mamy krem i podkład z „SPFem”. Z „SPFem” czyli z czym?

SPF to skrót od Sun Protection Factor, i nie znajdziemy go w składzie INCI, bo to nie jest składnik kremów. Tak jak dioptria to nie składnik naszych okularów, a ciśnienie to nie składnik krwi. SPF to współczynnik ochrony przeciwsłonecznej, który jest wyznaczany dla gotowego produktu kosmetycznego i oznacza stopień ochrony przed promieniowaniem UVB!

SPF to „wskazówka” ile promieniowania UVB wywoła rumień „poparzenia” (B-Burn) na skórze pokrytej tym konkretnym produktem z filtrami przeciwsłonecznymi w porównaniu do skóry niezabezpieczonej. Im wartość SPF wyższa, tym ochrona mocniejsza, jednak zależność ta nie jest liniowa. Np. krem z SPF 15 chroni skórę przed promieniowaniem UVB w 93%, a produkt o SPF 30 w 97%, z kolei z SPF 50 w 98%. W Unii Europejskiej maksymalna dozwolona wartość SPF na opakowaniu produktu kosmetycznego to 50+, wynika to z wiedzy, że żaden preparat nie jest w stanie „pochłonąć” 100% promieniowania UVB i zapewnić 100% ochronę przed UV, więc mogłoby to dawać złudne poczucie całkowitej ochrony.

Co oznacza “UVA” w kółeczku?

OK, jeśli SPF chroni przed UVB, to co w taki razie z ochroną przed promieniowaniem UVA? Ochronę przed UVA określa się na podstawie pomiaru UVA-PF, który można wykonać zarówno in-vitro jak i in-vivo. Informacją o tym, czy produkt zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA, jest oznakowanie graficzne UVA zawartego w kółku. Jest to sposób znakowania ochrony przed UVA wymagany przez Komisję Europejską i gwarantujący, że ochrona przed promieniowaniem UVA wynosi co najmniej 1/3 wartości wyznaczonego dla produktu SPF. Czyli jeśli SPF wynosi 30, to ochrona przed UVA wynosi co najmniej 10. Taki stosunek ochrony UVB do UVA został przyjęty za wymagany w produktach promieniochronnych. To oznakowanie powinno być stosowane w produktach zawierających filtry UV, zarówno takich jak BB kremy, podkłady etc… jak i tych przeznaczonych do opalania np.: na plażę.

PPD – co to jest i dlaczego jest ważne w kontekście kremów przeciwsłonecznych?

Czasem na opakowaniach kosmetyków można też znaleźć skrót PPD, czyli Persistant Pigment Darkening, który wynika z badania trwałego przyciemnienia pigmentu. PPD jest podawane liczbowo, jest więc dokładniejszym wskazaniem niż UVA zamieszczone w kółku, jednak Komisja Europejska pominęła ten sposób znakowania. W UE nie ma regulacji dotyczących PPD, dlatego zasadność jego stosowania jest wątpliwa, bo np. Może, ale nie musi odpowiadać wartości UVA-PF.

Jeśli jednak poszukujesz kremów oznaczonych w ten sposób, zwróć uwagę, że z dużym prawdopodobieństwem, czym większa wartość PPD tym większa ochrona przed UVA, czyli zależność jest podobna jak w kremach z oznakowaniem UVA w kółku. Przy zwiększającej się wartości SPF rośnie ochrona przed UVA. Gdy SPF wynosi 15 to spodziewana ochrona przed UVA wyniesie co najmniej 5, w przypadku SPF 30 co najmniej 10, a gdy SPF wynosi 50, będzie to co najmniej 16,6. Bardzo trudne technologicznie jest uzyskanie takiego stopnia ochrony UVA i UVB by te wartości się zrównały. I… raczej nie znajdziesz na rynku produktu oznakowanego UVA w kółku bez wartości SPF, to byłoby bez sensu…

Na niektórych produktach w drogerii, a szczególnie w e-commercie można zauważyć też produkty z oznaczeniem PA. To oznakowanie rozpowszechnione jest w Azji, więc najczęściej spotkasz je na produktach dalekowschodnich. Stosuje się przy nim skalę +/++ itd., która odnosi się do skuteczności, przykładowo:

PA+ oznacza PPD ok. 2 do 4, a więc odpowiada UVA w kółku przy SPF ok. 10

PA++ oznacza PPD ok. 4 do 8, a więc odpowiada UVA w kółku przy SPF od 12 do 20

PA+++ oznacza PPD ok. 8 a 16, a więc odpowiada UVA w kółku przy SPF między 20 a 50

PA++++ oznacza PPD 16+, a więc oznacza UVA w kółku przy SPF 50+

Można się pogubić? Jeśli cały czas czytasz dalej, to teraz kilka słów o szerokim spektrum działania! Tak, tak produkty promieniochronne mogą działać wąsko i szeroko. Przy czym bardziej pożądane są te, które działają szeroko. Broad Spectrum to oznakowanie, które pojawia się na niewielu produktach. Te dwa słowa oznaczają, że produkt, z którym mamy do czynienia zapewnia nam bardzo szeroką ochronę zarówno w zakresie UVA jak i UVB. Skąd taka informacja? Każde promieniowanie ma swoją długość fali. Dla UVC jest to między 200 a 290 nm (nano metrów), dla UVB jest to od 290 do 320 nm, a dla UVA jest to między 320 a 400 nm. Powyżej 400 nm rozciąga się pasmo światła widzialnego (ze wszystkimi barwami tęczy) aż do 800nm, a powyżej 800nm mamy zakres podczerwony. Szerokie spektrum działania oznacza, że formuła filtrów została tak opracowana by pokrywać zakresem swojej ochrony jak najszersze pole pomiędzy 290 a 400 nm czyli to obejmujące UVA i UVB. Jest to więc dodatkowy atut!

A co ze światłem ekranów? W zakresie światła widzialnego, czyli pomiędzy 400 a 800 nm, znajduje się światło niebiesko-fioletowe, które „kryje” się pod skrótem HEV. Badania nad jego wpływem na skórę anonsują, że może być ono szkodliwe i przyspieszać objawy starzenia się skóry. Podobnie należy traktować promieniowanie cieplne, czyli podczerwone, oznaczane jako IR które obejmuje zakres długości fal powyżej zakresu widzialnego. W obu przypadkach raczej trudno mówić o ochronie przed promieniowaniem, natomiast często producenci kosmetyków dodają do swych produktów szczególnie tych przeznaczonych do używania na co dzień substancje, które redukują skutki działania HEV i IR.